Mạng Internet
Mạng Internet chẳng còn mấy xa lạ với cuộc sống con người. Khi bạn đọc bài viết này, tức là bạn cũng đã tiếp xúc với Internet rồi. Nếu như trước đây, con người phải sử dụng những chiếc máy tính bàn cồng kềnh để vào được Internet, thì nay chúng ta chỉ cần một chiếc điện thoại cũng đã có thể truy cập được mạng xã hội.
Internet là gì?
Internet hay mạng Internet là một hệ thống thông tin toàn cầu. Nó gồm nhiều mạng máy tính liên kết với nhau và có thể truyền, trao đổi thông tin, kết nối dữ liệu. Khả năng này hoạt động dựa trên một giao thức liên mạng được chuẩn hóa (giao thức IP).
Hệ thống Internet bao gồm hàng triệu mạng máy tính khác nhau đến từ các cá nhân, tổ chức, công ty, trường đại học, chính phủ, trung tâm nghiên cứu... Mọi mạng máy tính có thể liên kết với nhau và chúng hoạt động như một hệ thống truyền thông tin. Hệ thống này sẽ truyền theo mô hình nối chuyển dữ liệu.
Lịch sử hình thành và phát triển của Internet
Tiền thân của mạng Internet bắt nguồn từ một dự án tên Arpanet của ba nhà khoa học Hoa Kỳ Leonard Kleinrock, Paul Baran và Donald Davies. Dự án nghiên cứu trong giai đoạn từ năm 1969 đến 1974. Đến năm 1974, người ta mới bắt đầu sử dụng từ Internet để gọi hệ thống mạng toàn cầu.
Đến năm 1980, mạng Internet có một bước ngoặc lớn. Vào thời điểm này, Viện khoa học Quốc phòng Hoa Kỳ NSF thành lập trung tâm nghiên cứu máy tính quy mô khổng lồ NSFNET. Sau khoảng 2 năm, giao thức TCP/IP đã được chuẩn hóa. Một hệ thống mạng kết nối các thiết bị dùng giao thức trên toàn thế giới được hình thành.
Phải đến năm 1995, Internet mới được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực hơn chứ không còn chỉ trong quân sự như thời kỳ đầu. Vào năm 2007, trên thế giới có khoảng 97% thông tin được trao đổi thông qua Internet.
Những lợi ích của Internet
Mạng Internet đóng một vai trò không hề nhỏ trong sự hình thành và phát triển của cá nhân, đoàn thể và doanh nghiệp hiện tại. Nhưng những lợi ích cụ thể của Internet là gì?
Kho tàng kiến thức khổng lồ của nhân loại
Internet là công cụ tìm kiếm thông tin vô cùng khổng lồ mà bạn có thể lấy được từ nhiều nguồn khác nhau. Nếu như trước đây chúng ta phải đi học, đến thư viện để tìm thông tin thì nay chỉ cần một thiết bị có kết nối mạng là đủ. Những gì bạn cần làm là ghi thông tin cần tìm kiếm lên ứng dụng như Google, Cốc Cốc. Chỉ cần đợi chưa đến 1 giây là thông tin xuất hiện ngay với nhiều nguồn.
Kho tàng kiến thức này sẽ giúp bạn dễ dàng tìm được thông tin cần thiết. Tất nhiên, bạn sẽ tiếp cận các kiến thức mới như ngoại ngữ, toán học, văn học, thiên văn,... một cách nhanh chóng, dễ dàng hơn so với "thời ông bà" rất nhiều.
Kinh doanh, buôn bán tiện lợi
Với Internet, bạn có thể kết nối với nhiều người khác nhau. Chỉ với vài cú click trên mạng xã hội như Facebook, Tiktok, Instagram... là bạn đã kết nối với rất nhiều người. Đây cũng là cơ hội "vàng" cho những ai mong muốn kinh doanh, buôn bán mặt hàng, dịch vụ nào đó.
Thậm chí, bạn không nhất thiết phải kinh doanh qua Internet thì mới mang lại thu nhập. Internet hình thành khiến nhiều ngành nghề bắt đầu xuất hiện như KOL, KOC, Content Writer, IT,...những nghề này cũng giúp mang lại thu nhập không nhỏ khi bạn kết hợp giữa Internet và kiến thức của mình.
Mua sắm online, dễ dàng tiếp cận các mặt hàng
Nếu như trước đây, chúng ta muốn mua một mặt hàng nào đó phải đến trung tâm mua sắm, cửa hàng, chợ... nếu những địa điểm này không có mặt hàng bạn mong muốn thì coi như bạn không có cơ hội mua hàng. Nhiều mặt hàng trở nên khang hiếm nên giá cả tăng lên rất nhiều.
Tuy nhiên, khi Internet bắt đầu phát triển, nhiều doanh nghiệp kết nối với sàn thương mại điện tử. Nhờ đó, bạn có thể tiếp cận với rất nhiều mặt hàng. Tất nhiên, khi bạn tiếp cận mặt hàng dễ dàng hơn thì giá cả sẽ giảm đi rất nhiều. Bạn có cơ hội tiếp cận được nhiều mặt hàng với giá cả phải chăng nhất.
Đa dạng hình thức giải trí
Khi Internet chưa được hình thành, hình thức giải trí của con người khá thu hẹp. Bạn có thể đọc sách, xem các chương trình giải trí, nghe nhạc...Nhưng khi có Internet, các hình thức giải trí vừa kể được "nâng lên một tầm cao mới". Bạn có thể nghe nhạc với chất lượng cao, theo dõi một khán phòng nhạc giao hưởng. Hoặc các bộ phim được đầu tư kỹ xảo đỉnh cao như thật.
Thậm chí, nhiều hình thức giải trí mới hình thành như: lướt web, đọc báo online, đọc sách online, lướt video Tiktok...
Kết nối mọi người với nhau
Chỉ với Internet, bạn có thể nhắn tin, gọi điện, thậm chí là gọi điện video. Thông qua mạng xã hội như Messenger, Zalo, Telegram...bạn có thể trao đổi trực tiếp với người thân, bạn bè, đồng nghiệp ở bất cứ đâu mà chỉ mất chưa đến 1 giây.
Xây dựng thương hiệu cá nhân, trở thành người có sức ảnh hưởng
Với sự phát triển của Internet, con người có cơ hội tiếp xúc với nhiều người hơn. Khái niệm "xây dựng thương hiệu cá nhân" dần hình thành, khi đó, bạn có thể khẳng định bản thân, "marketing chính mình". Việc này giúp doanh nghiệp của bạn tạo lòng tin cho khách hàng và tăng doanh thu.
Chỉ với xây dựng thương hiệu cá nhân trên Internet, nhiều ngành nghề mới có thu nhập "siêu khủng" cũng dần hình thành. Chẳng hạn như KOC, KOL, Influencer.
Những mặt trái của Internet với xã hội ngày nay
Lợi ích của Internet là không thể bàn cãi, thế nhưng Internet cũng mang lại không ít điều tiêu cực cho xã hội. Các vấn đề nghiêm trọng nhất từ công kích cá nhân, tăng nguy cơ trầm cảm cho đến tăng nội dung độc hại, khủng bố...
Lối sống “ảo” đang ngày càng gia tăng
Một trong những mặt trái từ Internet phổ biến nhất trong xã hội ngày nay là lối sống "ảo" chiếm hầu hết thời gian. Theo nhiều nghiên cứu, người dùng mạng xã hội giành trên 8 giờ/ngày cho mạng Internet và trong đó nhiều nhất là các ứng dụng như Tiktok, Facebook,...
Việc tiếp xúc quá nhiều với mạng xã hội làm mất dần các mối liên kết ngoài đời thực. Bên cạnh đó, nhiều người còn rơi vào trạng thái xem "thế giới ảo" là thế giới thực. Nhiều hệ lụy khác kéo theo như giảm sức khỏe, giảm thị lực, tăng căng thẳng, u uất, trầm cảm.
Không kiểm soát được hành vi, dễ rơi vào trầm cảm, cô đơn
Khi tiếp xúc quá nhiều với Internet, nhiều người dùng rơi vào tình trạng bị phụ thuộc. Họ không thể sống một ngày nếu thiếu đi mạng xã hội. Khi rời xa Internet, nhiều người dễ mất kiểm soát hành vi, có xu hướng bạo lực, rơi vào trầm cảm. Các mối quan hệ thực tế dễ đổ vỡ và rơi vào trạng thái cô đơn.
Tuy nhiên, mặt trái này không phải lúc nào cũng xảy ra. Nó sẽ được hạn chế nếu bạn biết dùng Internet đúng mục đích và với thời lượng hợp lý.
Khó kiểm soát được các nội dung độc hại
Kho tàng thông tin của Internet ngày càng mở rộng và dễ cập nhật, điều đó phần nào giúp chúng ta dễ dàng tạo và tìm kiếm thông tin nhưng sẽ như thế nào nếu "thông tin" đó là thông tin xấu, không chính xác? Hay tệ hơn là nó độc hại, ảnh hưởng xấu đến cá thể, tập thể?
Sẽ rất khó khăn trong việc kiểm soát thông tin trong thời buổi hiện tại. Thế nhưng, chính phủ các nước đã dần đưa ra các điều luật, kiểm soát dần các thông tin (nhất là thông tin xấu) trên mạng Internet.
Con người lười vận động
Khi dành nhiều thời gian cho Internet, con người có xu hướng ngồi yêu một chỗ. Trong thời gian ngắn, việc lười vận động này có thể không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe. Tuy nhiên, theo các nghiên cứu gần đây, việc ngồi yên sử dụng máy tính ở nhân viên văn phòng tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho sức khỏe. Điển hình nhất là nguy cơ đột quỵ, béo phì, mắt bị ảnh hưởng, đốt sống chịu nhiều lực hơn...
Các rủi ro bảo mật
Các rủi ro bảo mật bao gồm việc bị tấn công bởi các hacker, virus hoặc phần mềm độc hại, lừa đảo trực tuyến và tin tặc. Điều này có thể dẫn đến mất thông tin quan trọng, thất thoát tài sản hoặc gây hại đến danh tiếng cá nhân hoặc doanh nghiệp.
Ngoài ra, rò rỉ thông tin cá nhân cũng là một vấn đề đáng lo ngại trên internet. Thông tin cá nhân của người dùng như tên, địa chỉ, số điện thoại, email và thông tin tài khoản ngân hàng có thể bị lộ ra ngoài và sử dụng sai mục đích. Nếu thông tin cá nhân bị rò rỉ, người dùng có thể trở thành mục tiêu của các hoạt động lừa đảo hoặc tấn công trực tuyến.
» Xem thêm: Cookie và những điều cần lưu ý khi duyệt web để bảo mật dữ liệu
Những thách thức của Internet với con người ngày nay
Internet vốn dĩ được sáng tạo để mang lại nhiều điều tốt đẹp cho con người. Nhưng phải dùng thế nào để tối ưu tiềm năng và giảm nhẹ rủi ro thì không phải ai cũng có thể nắm chắc được. Với Internet, chúng vẫn còn mang lại nhiều điều thách thức, ví dụ như:
Cần kiểm soát hành vi, lời nói
Khi tiếp xúc với mạng xã hội, mỗi người có thể tạo một hoặc nhiều tài khoản khác nhau. Tất nhiên, chẳng ai biết bạn thực sự là ai khi trên Internet cả. Điều này khiến nhiều người có nhiều hành vi xấu về lời nói, chẳng hạn như công kích cá nhân, body shaming...Những lời nói có thể không ảnh hưởng đến chính bạn nhưng sẽ khiến những người bạn công kích có nguy cơ rơi vào tình trạng trầm cảm, gặp vấn đề tâm lý.
Chính vì thế, pháp luật đã bắt đầu can thiệp và đưa ra những điều luật, phạt hành chính, phạt tù trong một số trường hợp công kích trên Internet. Nhưng dù vậy, người dùng vẫn hãy nên có ý thức hơn trong những hành động, lời nói của mình trên Internet.
Dễ bị “thao túng tâm lý”
Nhiều thông tin độc hại, sai sự thật có thể khiến nhiều người tin tưởng. Chẳng hạn như tin giả về chữa bệnh bằng thực dưỡng, nuốt địa long trị bệnh... Đây đều là những kiến thức chưa được nghiên cứu chứng minh nhưng lại tràn lan trên Internet. Nếu bạn không được trang bị kỹ lưỡng về kỹ năng lọc thông tin và tin vào những tin giả này và áp dụng thì sẽ nguy hại rất lớn đến sức khỏe, thậm chí là tính mạng.
Nhiều hình thức lừa đảo mới
Một số hình thức lừa đảo qua Internet mà bạn dễ bắt gặp như: mua hàng nhận hoa hồng, làm nhiệm vụ nhận tiền, giữ hàng nhận tiền hoặc gửi thông tin, nhận hàng về làm nhưng cọc tiền trước... Những hình thức lừa đảo mới qua Internet đang ngày càng tinh vi hơn bao giờ hết. Người dùng đòi hỏi phải có nhiều kiến thức hơn để tránh mình "tiền mất tật mang".
Con người chưa thể thực sự “sàng lọc” nội dung độc hại
Những thông tin mang yếu tố sai sự thực, công kích, chống phá nhà nước có thể "ẩn" dưới nhiều bài viết, video tinh vi khác nhau. Ban đầu, bạn có thể không rõ về sự "sai trái" đó, nhưng chỉ khi bạn xem nhiều lần thì nguy cơ chính bạn tin vào những thông tin ấy rất cao.
Một ví dụ đơn giản, một tin giả vào khoảng cuối năm 2022. Tin giả về việc nữ sinh này bị tấn công và mất ngay trong trường học quân sự, có các clip cắt ghép tiếng la hét. Sự việc này đã xôn xao Internet một thời gian. Tuy nhiên, sau khi xác thực, thông tin vừa rồi chỉ là tin giả. Thực tế là có kẻ chống phá nhà nước cắt ghép, thêu dệt tin để đánh mất lòng tin của người dân vào nhà nước.
Nguy cơ bị đánh cắp thông tin, dữ liệu người dùng
Khi tạo tài khoản mạng xã hội, người dùng phải điền một số thông tin cá nhân như địa chỉ, số điện thoại. Hay khi bạn tạo tài khoản ngân hàng, app chuyển nhận tiền thì các thông tin về CCCD/CMND, số điện thoại...đều trên Internet.
Một số kẻ xấu đã lợi dụng một số kẻ hở về Internet để đánh cắp thông tin cá nhân của bạn. Việc đánh cắp này có thể khiến bạn bị làm phiền bởi tin nhắn, có nguy cơ lừa đảo cao hơn. Tệ hơn là rơi vào tình trạng bị mất hết tiền trong tài khoản ngân hàng. Cách tốt nhất là hãy hạn chế điền thông tin cá nhân của mình vào trang web lạ hoặc người nào không đáng tin cậy. Khi mua hàng online, sau khi nhận hàng xong thì xóa thông tin trên.
Internet đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống, học tập và công việc của con người hiện đại. Thế nhưng, mỗi con người phải có trách nhiệm cao với chính mình bằng cách trang bị những kiến thức cần thiết. Có như vậy, việc dùng Internet mới thực sự hiệu quả và tối ưu nhất.
